معایب استفاده از گام به گام و ونحوه ی استفاده ی صحیح
معایب استفاده از گام به گام‌ها
1 – خلاقیت دانش‌آموز را از بین می‌برد
خلاقیت یکی از نیازهای اصلی دانش‌آموزان برای رشد و پیشرفت است. خلاقیت (Creativity) پیدا کردن روش‌های جدید برای حل مشکلات فعلی می‌باشد. هر دانش‌آموزی که خلاقانه به مباحث درسی نگاه کند نه تنها در تحصیل پیشرفت می‌کند، بلکه به موفقیت‌های بیشتری در زندگی شخصی و کاری خود هم خواهد رسید. اگر دانش‌آموز بدون فکر کردن به سوالات و روش‌های خلاقانه برای حل این سوالات سراغِ گام‌به‌گام درسی برود، خلاقیت او رشد نکرده و شکوفا نخواهد شد.
2 – قدرت حل مسئله را از دانش‌آموز می‌گیرد
حل مسئله (Problem solving) یکی از مهم‌ترین فرآیندهای تفکر است. در کتاب‌های درسی ریاضی نظام جدید، بیشتر از قبل درباره حل مسئله و اهمیت آن صحبت شده است. به طور کلی حل مسئله را به 4 بخش تقسیم می‌کنند:
فهم مسئله : دانش‌آموز باید تشخیص دهد که سوال از او چه می‌خواهد.
انتخاب روش : با توجه به داده‌ها بهترین روش موجود را انتخاب کند.
اجرای روش : روش انتخاب شده را به کار بگیرد.
بازگشت به عقب : جواب را با صورت سوال تطابق دهد و مطمئن شود که مسئله را به خوبی حل کرده است.
اگر دانش‌آموز بدون طی کردن مراحل بالا و تلاش برای پیدا کردن جواب سوال گام‌به‌گام درسی برود، قدرت شگفت‌انگیز حل مسئله را از دست خواهد داد.
3 – روحیه جنگندگی و تلاش را در دانش‌آموز نابود می‌کند
آموزش و پرورش هر کشور مسئولیت سنگینی بر دوش دارد. دانش‌آموزان باید در دوران تحصیل، علاوه بر آشنایی با علوم مختلف، مهارت‌های زندگی را هم یاد بگیرند. در واقع مدرسه باید پلی برای ورود دانش‌آموز از دوران کودکی به دوران بزرگسالی باشد. پس یاد گرفتن مهارت‌های متنوع دانش‌آموز را برای زندگی آماده‌تر می‌کند.
یکی از مهارت‌های کلیدی که در بیشتر افراد موفق دنیا دیده شده، تلاشگری است. انسان‌های پرتلاش معمولا به موفقیت‌های بزرگ دست پیدا می‌کنند و دانش‌آموز از همان دوران کودکی باید این خصلت خوب را یاد گرفته و در خود تقویت کند.
اگر دانش‌آموز بدون اینکه به خودش زحمت فکر کردن بدهد، حل‌المسائل درسی را باز کند و جواب‌های آماده را بدون هیچ تلاشی رونویسی کند، هیچوقت در تحصیل موفق نخواهد بود.
استفاده نادرست از گام‌به‌گام باعث از بین رفتن خلاقیت و قدرت حل‌مسئله در دانش‌آموز شده و روحیه تلاشگری او را تضعیف می‌کند.
معایت گام گام عبارتند از: کاهش خلاقیت کاهش توانایی حل مسئله کاهش روحیه جنگندگی بهتر از دانش‌آموز بعد از مطالعه کتاب و حل تمرین ها اگر جواب سوالات را بلد نبود گام به گام را نگاه کند تا از جواب سوالات مطمئن شود.می‌دانستید معلم‌ها هم از گام به گام‌های درسی استفاده می‌کنند؟
به نظرتان استفاده معلم از گام به گام درسی ایرادی دارد؟ در جواب باید به سادگی بگوییم خیر. نه تنها ایرادی ندارد. بلکه بیشتر معلمان و اساتید از گام‌به‌گام‌های دروس مختلف استفاده می‌کنند. این موضوع اصلا یک ایراد یا عیب به حساب نمی‌آید.
بیشتر اساتید هم خودشان از گام‌به‌گام استفاده می‌کنند، هم نسخه‌های دیجیتال و رایگان این کتاب‌ها را در اختیار دانش‌آموزانشان قرار می‌دهند تا به شکل صحبح از آنها بهره‌مند شوند. استفاده از حل‌المسائل مخصوصا برای دبیران جوان که اولین سال‌های تدریس خود را سپری می‌کنند بسیار مفید است. چون به آنها کمک می‌کند بیشتر به کتاب درسی مسلط شوند.
چرا دانش‌آموزان تمایل دارند از گام به گام ها استفاده کنند؟
چند سالی است که گام‌به‌گام‌های درسی طرفداران زیادی پیدا کرده‌اند و دانش‌آموزان زیادی از آنها استفاده می‌کنند. نمی‌شود یک نسخه کلی برای تمامِ دانش‌آموزان کشور پیچید و همه را به یک چشم نگاه کرد، اما بیشتر دانش‌آموزان برای فرار از حل مسئله و یادگیری اصولی، سراغ گام‌به‌گام‌ها می‌روند. دلیلِ جذابیت گام‌به‌گام‌ها برای بیشتر دانش‌آموزان همین موضوع است.
همانطور که گفتیم با رشد و پیشرفت تکنولوژی، آموزش هم دچار تحول شد. امروزه دانش‌آموزان می‌توانند در موبایل خود بیشتر از صدها جلد کتاب کمک آموزشی و حل‌المسائل را نگهداری کنند. دانش‌آموزی که عاشق یادگیری است این فرصت را غنیمت شمرده و بیشترین استفاده را از این امکانات می‌برد. اما دانش‌آموزی که تمایل چندانی به درس ندارد، بدون به چالش کشیدن خودش و به راحتیِ نگاه کردن به صفحه موبایل، جواب سوالات را کپی می‌کند.
آیا استفاده از گام به گام درسی فرزند مرا تنبل می‌کند؟
جوابِ این سوال کاملا به نحوۀ استفاده فرزندتان از گام‌به‌گام درسی بستگی دارد.
گام‌به‌گام درسی مثل یک چاقوی دولبه عمل می‌کند. هم می‌تواند برای دانش‌آموز فوق‌العاده مفید باشد، هم می‌تواند آینده تحصیلی او را به خطر بیندازد. شنیده‌اید که با چاقو هم می‌توان به زندگی کسی پایان داد (قتل) هم می‌توان به کسی زندگیِ دوباره بخشید (جراحی). این مثال تند و تیز درباره حل‌المسائل درسی هم به خوبی صدق می‌کند.
دو دانش‌آموز را در نظر بگیرید که هنگام حل سوالات ریاضی به یک تمرین نسبتا سخت و دشوار می‌رسند. دانش‌آموز اول فقط با نگاه کردن به ظاهر سوال با خودش می‌گوید که من نمی‌توانم این سوال را حل کنم. بلافاصله سراغِ گام‌به‌گام درسی می‌رود و جواب را نگاه کند. دانش‌آموز دوم بعد از رسیدن به سوال دشوار شروع به تلاش می‌کند. چند روش را امتحان کرده و بعد از 10 یا 15 دقیقه که جواب را پیدا نکرد، حل‌المسائل فیزیک را باز می‌کند تا از آن کمک بگیرد.
در این مثال دانش‌آموز اول به شکلِ کاملا غلط از گام‌به‌گام استفاده می‌کند و دانش‌آموز دوم به درستی از این منبع آموزشی کمک می‌گیرد.
دانش‌آموز موفق قبل از نگاه کردن به پاسخ سوال، تلاش می‌کند آن‌را حل کند دانش‌آموز تنبل با دیدن صورت سؤال، بدون هیچ تلاشی سراغ گام‌به‌گام درسی می‌رود پس در جوابِ این سوال که آیا استفاده از گام به گام درسی فرزند مرا تنبل می‌کند؟ باید جواب داد:
بله. اگر به شکل اشتباه از گام‌به‌گام استفاده کند، مطئنتا تنبل می‌شود.
واکنش معلم‌ها نسبت به ترویج فرهنگِ گام به گام و “لقمه‌ی آماده” چیست؟
معلمان و اساتید خودشان از گام‌به‌گام‌ها کمک می‌گیرند و این موضوع هیچ اشکالی ندارد. درباره دانش‌آموزان هم اتفاق نظر دارند که باید از این ابزار کمک آموزشی درست استفاده کنند. حتی بیشتر اساتید گام‌به‌گام‌های رایگان را برای دانش‌آموزان خود ارسال می‌کنند یا توصیه می‌کنند خودشان از بازار گام‌به‌گام درسی بخرند. پس معلمان به طور کلی مخالفِ استفاده از حل‌المسائل درسی نیستند. دبیران دوست ندارند دانش‌آموزان به گام‌به‌گام درسی به چشمِ یک “لقمه‌ی آماده” نگاه کنند که آنها را از تلاش و کوشش دور نگه می‌دارد.
نحوه استفاده صحیح از گام به گام درسی باید به چه شکل باشد؟
به صورت خلاصه اگر دانش‌آموز روش صحیحِ درس خواندن را بلد باشد، می‌تواند از گام‌به‌گام‌های درسی هم به خوبی استفاده کند. برای مثال روشِ پس ختام یکی از بهترین روش‌های درس خواندن است که استفاده از آن فرآیند یادگیری را چند برابر می‌کند. اولین حرفِ کلماتِ پس ختام نحوه اجرای این روش را برای ما آشکار می‌کند:
پ = پیش‌خوانی: یک‌بار با سرعت بالا موضوع درسی (فصل یا بخشِ کتاب) را بخوانید و مرور کنید.
س = سوال پرسیدن: سعی کنید بعد از خواندن مطلب سوال‌هایی از خودتان بپرسید.
خ = خواندن: مطلب را مفهومی بخوانید و سعی کنید یادداشت برداری کنید.
ت = تفکر: مطالب را در ذهن خود مرور کرده و سعی کنید تصویرسازی داشته باشید.
ا = از حفظ گفتن: مطالبی که یاد گرفتید را از حفظ بازگویی کنید.
م = مرور کردن: بعد از تمام شدن مطلب، آن را مرور کنید تا به خوبی در ذهن تثبیت شود.
روش پس ختام دانش‌آموز قبل از هر چیز باید مطلب درسی (درسنامه) را خوب یاد بگیرد. بعد از تکنیک‌هایی مثل یادداشت‌برداری و خلاصه‌نویسی برای درک بهتر مطلب استفاده کند. سپس سراغِ تمرین‌های با جواب کتاب درسی رفته و به آنها هم نگاه بیندازد. در قدم آخر نوبت خودش است که تمرین‌های بدون جواب را حل کند.
مراحل استفاده از گام به گام دانش‌آموز هنگام حل تمرین‌ها بهتر است حل‌المسائل را کنار دست خود نگه ندارد. فقط زمانی که حس کرد در حل سوال یا تمرینی به مشکل برخورد کرده است، گام‌به‌گام را باز کرده و جواب آن سوال را بررسی کند. بعد از بررسی جواب، یک‌بار خودش بدون نگاه کردن به جوابِ گام‌به‌گام، سوال را از اول حل کند.